Młodzi poszukujący zatrudnienia część II

Właściwe przygotowanie osoby do dokonania wyboru zawodu, to przede wszystkim rozpoznanie i nazwanie jej mocnych i słabych stron, umiejętności, zainteresowań, zdolności, temperamentu, wartości i celów życiowych. Dzięki tym informacjom młody człowiek będzie w stanie stworzyć pełny i świadomy obraz swojej własnej osoby.

Zainteresowania stanowią pewien wyznacznik kierunku działania, pobudzają do zdobywania i poszerzania swojej wiedzy na interesujący temat. Mają zdecydowanie pozytywny wpływ na kształtowanie własnych umiejętności. Rola zainteresowań w wyborze zawodu jest niezwykle istotna, ludzie, którzy nie lubią swojej pracy, czy nie interesuje ich to czym się zajmują, po prostu wykonują swoje zadania niechętnie. Ważnym jest zatem, aby wybór zawodu wiązał się z zainteresowaniami. Należy jednak wziąć pod uwagę, że zainteresowania zmieniają się z wiekiem i są zależne od środowiska, w którym się przebywa. Dlatego też pokierowanie na przykład młodzieży gimnazjalnej do wyboru zawodu zgodnie z ich zainteresowaniami jest trudne i może nie przynieść oczekiwanych efektów. Priorytetem w tym miejscu jest poznanie niezbędnych informacji na temat zainteresowań klienta oraz określenie ich na podstawie wyników przeprowadzonych badań. Doradca zawodowy może posłużyć się kilkoma metodami. Mogą to być proste pytania, dotyczące tego, co jednostka lubi wykonywać, a czego nie lubi. Można także posłużyć się różnorakimi testami uwagi, pamięci, czy wiadomości, gdzie osoba również odkrywa swoje zainteresowania, ewentualnie posłużyć się wystandaryzowanymi narzędziami w postaci inwentarzy zainteresowań. Takie badania sprzyjają identyfikowaniu się z określonymi zawodami i ułatwiają poszukiwania zawodu. Dzięki zdobytej wiedzy o sobie młody człowiek będzie mógł skonfrontować swoje możliwości z wymaganiami danego zawodu.

Poznanie zdolności osoby pragnącej dokonać właściwego wyboru drogi zawodowej jest kolejnym zadaniem jakie stoi przed doradcą. Otóż zdolność rozumiana jako „umiejętność uczenia się i nabywania określonych sprawności” to faktyczne i potencjalne możliwości jednostki do wykonania określonych czynności czy zadań. Istotnym będzie tu rozróżnienie na zdolności ogólne (składające się na poziom inteligencji i dotyczące ogólnych umiejętności posiadanych przez jednostkę) oraz zdolności specjalne (stanowiące grupę umiejętności specyficznych dla określonego rodzaju czynności). Ze względu na fakt, że różne zawody wymagają różnych zdolności, zadaniem doradcy będzie pomoc w ich poznaniu i dokładnym ich określeniu. Można to zrobić stosując odpowiednie skale i testy, które mierzą poziom zdolności, ewentualnie pomóc jednostce w samodzielnym nazwaniu posiadanych przez nią umiejętności, na przykład poprzez zaproponowanie stworzenia bilansu, na który będą się składać mocne strony, predyspozycje, możliwości fizyczne, osiągnięcia, poziom efektywności wykonywanych zadań. Dzięki takiemu bilansowi zainteresowana osoba będzie mogła dowiedzieć się wiele o sobie, a uporządkowanie informacji na ten temat pozwoli jej na zorientowanie się, jakie znaczące cechy posiada, co ma w sobie cennego i wartościowego do zaoferowania przyszłym pracodawcom.

Kolejnym czynnikiem niezbędnym przy podejmowaniu właściwej decyzji zawodowej jest poznanie typu temperamentu osoby, której pomaga doradca. Znajomość ta umożliwia jednostce poznanie sposobu zachowania się w określonych sytuacjach, które mogą wystąpić podczas wykonywania zawodu. Temperament „odnosi się do względnie stałych cech osobowości występujących u człowieka od wczesnego dzieciństwa (…) podlega powolnym indywidualnie specyficznym oddziaływaniem między genotypem, a środowiskiem” (Strelau, 2003). Cechuje się on małą zmiennością, jest uzależniony w dużym stopniu od czynników wewnętrznych oraz przebiegu procesów pobudzania i hamowania. To przejaw ogólnego typu układu nerwowego, stąd też decydujące znaczenie mają tu siła, ruchliwość i równowaga procesów psychicznych. Spośród nich wyróżniamy odpowiednio typy: silny i słaby, ruchliwy i powolny, a także zrównoważony i niezrównoważony. Biorąc pod uwagę fakt, że to właśnie temperament decyduje o przystosowaniu jednostki do otoczenia, doradca zawodowy ma za zadanie udzielić niezbędnych informacji klientowi i wspólnie z nim określić jego własny typ temperamentu. Wiedza na ten temat jest bowiem ważną przesłanką w wyborze zawodu i ma znaczący wpływ na zachowanie człowieka w określonych sytuacjach, w szczególności tych, które są dla niego stresujące, ponieważ wiąże się z nimi stopień odporności na stres czy preferowany styl pracy. Od temperamentu zależy również szybkość w podejmowaniu decyzji, sposób realizowania powierzonych zadań, podatność na zmęczenie, aktywność, wrażliwość zmysłowa i emocjonalna. Ze względu na fakt, że każda z tych cech ma swoje znaczenie w wykonywaniu określonego zawodu, ocena stopnia, w jakim dotyczą one jednostki jest ważną informacją, dzięki której możliwe będzie porównanie jej z wybranym zawodem.

Następnym krokiem do poznania jednostki jest dokładne przyjrzenie się temu, co wchodzi w skład jej indywidualnego systemu wartości, który stanowi „uporządkowany zbiór ustosunkowań osoby wobec tych wszystkich wartości, które z punktu widzenia jej istnienia i realizacji zadań życiowych są ważne, konieczne, cenne i pożądane (…)” (Turska, 2000, s. 100). Każda osoba posiada wybrane wartości, które ukierunkują jej życie, motywują do działania, sprawiają, że czuje dumę z tego kim jest i jak postępuje, są odpowiedzią na ważne pytania, jakie sobie zadaje: „Kim będę?”, „Co chcę w życiu robić?”. Nie każda osoba jednak wie jak to zrealizować. Wartości te mają ogromny wpływ na cele i plany życiowe, a co za tym idzie na plany zawodowe. Są źródłem osobistych przekonań zgodnie, z którymi osoba działa w określonej dziedzinie życia. Zatem, doradca zawodowy używając różnorodnych technik, ćwiczeń lub kwestionariuszy powinien pomóc w wyodrębnieniu i określeniu tych wartości, które są znaczące dla osoby. Pozwoli to na zrozumienie, w jaki sposób działa i czym się w tym działaniu kieruje. Ta prawidłowa ocena hierarchii wartości jest budująca dla określenia drogi właściwych wyborów życiowych oraz sprzyja rozbudowywaniu świadomości osoby potrzebującej poradnictwa zawodowego, która jest potrzebna w rozwijaniu motywacji.

Wymienione wyżej czynniki, takie jak: zainteresowania, zdolności, umiejętności, cechy psychiczne, właściwości emocjonalne, czy wartości stanowią podstawę do wytworzenia obrazu klienta. Obraz ten, będzie stanowić bogaty wachlarz wiedzy na temat wszystkich dotyczących owej osoby właściwości.

Niezbędne więc ze strony doradcy staje się wspieranie i bezpośrednia pomoc klientowi w dokonaniu wglądu we własne „ja”. Rzetelna i uporządkowana wiedza na ten temat jest podstawą do tego, aby osoba ta mogła relatywnie sterować własnym życiem, dokonywać trafnych wyborów i podejmować słuszne, uzasadnione decyzje zawodowe.

Zobacz najbliższe szkolenie: Planowanie indywidualnych ścieżek kariery

Reasumując, rola doradcy zawodowego w przygotowaniu klienta do podjęcia decyzji o wyborze zawodu jest znacząca. Zbiera on niezbędne informacje o zawodach, aktualnych potrzebach rynku pracy i na ich podstawie stara się właściwie pokierować osobą zainteresowaną. Uczy on rozpoznawania atutów, jakimi dysponuje jednostka, a są nimi: zainteresowania, które nadają kierunek poszukiwania odpowiedniego zawodu: zdolności i umiejętności, które pomagają w pracy, w danym zawodzie, oraz kompetencje i wiedza, które stanowią istotny i ważny atrybut w życiu owej osoby.

W końcowym etapie doradca zawodowy przygotowuje klienta do radzenia sobie z praktycznym korzystaniem z wiedzy o sobie i o otaczającym go świecie w procesie planowania i tworzenia różnych sposobów urzeczywistniania własnych celów zawodowych. Wiedza ta ma umożliwić swobodne i aktywne poruszanie się na rynku pracy, efektywne działanie i osiągnięcie zamierzonego celu, jakim jest właściwa decyzja wyboru zawodu. Przyrównanie obrazu osoby poszukującej pracy z wymaganiami jakie stawia konkretny zawód, pozwala na spełnienie wymogu optymalnej decyzji zawodowej.

    Bibliografia:
  • Tadeusiewicz, G. (1997). Edukacja w Europie. Warszawa – Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Turska, E. (2000). Od zabawy do pracy. Katowice: Śląsk.

O autorze

Ekspert w zakresie kształtowania kompetencji społecznych i osobistych. Psycholog i trener, prowadzi szkolenia z zakresu: work life balans, radzenie sobie ze stresem, zarządzanie czasem, inteligencja emocjonalna, analiza transakcyjna w relacjach pracowniczych. Swoimi szkoleniami wspiera korporacyjne programy corporate wellness. Prowadzi szkolenia dla korporacji, w tym m.in.: Delphi, Skanska, Mondelez, Coca-Cola. Dodatkowo realizuje z klientami procesy career coachingu, gdzie wspiera pracowników w rozwoju ich ścieżki zawodowej. Działa na rzecz propagowania coachingu w doradztwie zawodowym.